Het najaar is prachtig en dé maand voor het maken van een knus tafereeltje in huis: de herfsttafel. Deze seizoenstafel is van oorsprong een antroposofisch fenomeen, in Nederland vooral bekend bij het Vrije School onderwijs. Behalve een leuke activiteit en de decoratieve functie is een het maken van herfsttafel ook hartstikke leerzaam. Een seizoentafel helpt kinderen de kringloop van het jaar te volgen. Dat wat in de natuur gebeurt, geef je een plekje in huis. Kinderen leren zo het jaarritme begrijpen en het helpt bij het ontwikkelen van tijdsbesef.
Het eerste tijdsbesef
Tijd is een lastig begrip voor jonge kinderen. Wanneer het nou precies ‘morgen’, ‘volgende week’ of ‘over een maand’ is, is lang onduidelijk. Door te beginnen met kleinere, behapbare periodes en deze te ondersteunen met een concrete uitleg ontwikkelen kleintjes langzamerhand een eerste vorm van tijdsbesef. Je zegt dan bijvoorbeeld: “We gaan nu ontbijten en straks gaan we naar oma”. Dit heeft in eerste instantie vooral betrekking op het verloop van de dag. Door structuur en regelmaat te bieden weet een dreumes op een gegeven moment ‘na het fruit eten, gaan we naar buiten’, ‘Als we buiten zijn geweest, ga ik slapen’.
Een jaar is lang
Eenmaal op school worden begrippen als vandaag, morgen en gisteren steeds duidelijker. Al is het tijdsbesef nog steeds vooral gekoppeld aan de activiteiten die het kind op die momenten onderneemt. Niet naar school hoeven betekent dat het weekend is en zwemles wijst bijvoorbeeld op maandag. Maar wanneer je nu precies jarig bent of je schoen mag zetten is ook voor kleuters nog moeilijk te overzien. Een jaar is voor kinderen ontzettend lang.
De seizoenen
Gelukkig kennen we in Nederland de verschillende seizoenen. Die maken het makkelijk om het jaar op te delen in kleinere, behapbare stukken. Door deze niet alleen te benoemen, maar ook in huis zichtbaar te maken, haal je buiten naar binnen. Dit kun je doen door middel van een seizoentafel. Betrek je kind bij het maken van een herfsttafel en ga samen naar buiten om kastanjes, mooie bladeren en beukennootjes te zoeken. Wanneer je de herfsttafel verder aanvult met bijvoorbeeld de bosdieren van Holztiger, nodig je je kind uit om niet alleen te kijken maar ook te voelen en te spelen. Op die manier zal hij of zij nog meer betrokken raken. Zorg voor een toegankelijke plek waar je kind goed bij kan, bijvoorbeeld de vensterbank, speeltafel of lage plank in de kast.
Dichter bij de natuur
Het volgen van de seizoenen geeft niet alleen houvast; het maakt ook de natuurlijke verandering duidelijk. Wanneer verschijnen de eerste paddenstoelen en beginnen de bladeren te vallen? Wanneer je kinderen al wat ouder zijn kun je het verder uitbreiden door de namen van de maanden erbij te betrekken en samen de weersverwachting te onderzoeken. Wat betekent windkracht, wat zegt de temperatuur en wat is veel regen? Stilstaan bij het weer maakt seizoenen nog beter te begrijpen.
